Thuở trước ở miền Bắc nước ta, có một chú bé
mồ côi cha sống với mẹ tại một miền quê hẻo lánh nọ. Năm chú bé được 12 tuổi,
bà mẹ vẫn còn buôn bán tảo tần nuôi con. Một hôm, trước khi mang hàng ra chợ
bán, bà mẹ trao cho con một giỏ cua đồng, bảo giã ra nấu canh làm cơm trưa. Chú
bé y lời mẹ dặn mang giỏ cua ra làm. Bất ngờ, vừa giáng chày đập con cua đầu
tiên, thấy con vật quýnh quáng, quờ quạng tay chân tìm đường sống, chú bé chợt
động lòng bi mẫn, không nỡ tiếp tục, liền đem giỏ cua ra trút xuống ruộng.
Tan chợ, bà mẹ mang hàng về. Nhìn mâm cơm đạm
bạc, bà ngạc nhiên hỏi: - Thế, món canh cua đâu?
Chú bé ấp úng: - Khi sáng con mang cua ra
làm, thấy chúng nó khóc, con thương quá, nên. . . thả hết rồi mẹ ạ!
Vừa đói, vừa giận, bà mẹ vơ lấy cây đũa bếp,
gõ cho con một cái, chú bé hoảng sợ co giò chạy ra kỏi nhà. Chú đi, đi mãi và
xa mẹ từ đó.
Ba muơi năm đã qua, Bà mẹ đã già nua, vẫn bán
hàng từng buổi chợ để mưu sinh. Một hôm đang buổi chợ, bà gặp một vị Tăng trung
niên, ghé qua hàng hỏi thăm qua gia thế và đề nghị giúp đỡ bà bằng cách đem về
chùa nuôi dưỡng. Bà cụ nhận lời và vào chùa làm công quả từ dạo đó.
Ngày tháng dần qua, đã đến lúc bà cụ từ giã
cõi đời. Hòa thượng trụ trì, tức vị Tăng đã đề nghị mang bà vào chùa dạo trước,
có việc phải đi bố giáo phương xa. Trước khi đi, Ngài dặn các môn đệ rằng nếu
bà cụ mất thì chư Tăng cứ tẩn liệm nhưng đừng mai táng mà phải đợi Ngài về. Mọi
người đều y lời.
Bà lão mất được một hôm thì Hòa thượng trở
về. Ðứng trước quan tài mẹ Hòa thượng thắp hương khấn vái rằng: -Trong kinh
Phật có dạy, một người con tu hành đạt đạo, cha mẹ sẽ được sinh thiên. Nếu lời
nói ấy không ngoa thì xin cho chiếc quan tài này bay bổng lên và vỡ làm ba
mảnh.
Hòa thượng vừa dứt lời, chiếc quan tài đựng
thân xác bà cụ từ từ bay lên, bỗng hạ xuống vỡ làm ba mảnh. Trước sự kinh ngạc
của toàn thể hội chúng, Hoà thượng bèn thuật lại thân thế của mình, chẳng ai
đâu xa lạ mà chính là chú bé thả cua dạo nọ. Từ đó, người ta gọi Ngài là Hòa
Thượng Cua, và cũng theo lời người ta kể ba mảnh vỡ của chiếc quan tài hiện vẫn
còn tồn tại ở một ngôi chùa Bắc Việt để mọi người ghi nhớ câu chuyện lạ lùng và
cảm động về Hoà Thượng Cua và vị thân mẫu sinh ra Ngài.
“Tu một thuở cứu thân vĩnh kiếp
Ðộ mình còn cứu vớt Mẹ Cha
Thuyền to một chiếc sắm ra
Tất nhiên chở hết cả nhà xuống
đi”.